Monoqrafiya və kitablar
MUĞAN MONOKLİNALI (Rus dilində)
(Fərid Həsən oğlu Dadaşov, Pərvanə Əlifağa qızı Məmmədova, Emin Faiq oğlu Ələkbərov)
XÜLASƏ
Muğan monoklinalında torpaqaltı çöküntülərinin ümumi geokimyəvi xarakteristikası öyrənilmişdir. Karbohidrogen qaz sahəsinin strukturunda sahəvi qaz anomaliyaları müəyyən edilmişdir. Məhsuldar qat çöküntülərinin güman edilən neft-qaz yataqlarından qalxan qazların hesabına Muğan monoklinalı torpaqaltı çöküntülərində karbohidrogen qazlarının anomaliya zonalarının əmələgəlməsi eksperimental və nəzəri cəhətdən əsaslandırılmışdır. Muğan monoklinalının torpaqaltı çöküntülərində karbohidrogen qazlarının qaz-geokimyəvi axtarışı zamanı görülən işlərin dəyərini azaldan kompleks geokimyəvi tədqiqatların metodikası təqdim edilmişdir.
Məlum geoloji-geokimyəvi təsəvvürlərin, metan karbonunun və onun homoloqlarının izotop analizi əsasında katagenetik proseslər nəticəsində neft-qaz əmələgəlməsinin əsas fazasında karbohirogenlərin formalaşması müəyyən edilmişdir. Məhsuldar qatda karbohidrogenlərin generasiya və akkumulyasiyasının kəmiyyətcə hesablanması aparılmışdır. Kompleks tədqiqatlar nəticəsində iki perspektivli neftli sahə – Sərxanbəyli və Şorsulu – müəyyən edilmiş və Həşimxanlı sahəsinin perspektivli olması təsdiq edilmişdir.
Monoqrafiyada filizəmələgətirən 40-dan artıq metalın − qara, əlvan, nadir, nəcib və radioaktiv metalların tətbiqi, kəşf tarixi, ehtiyatları, hasilatı və istehlakı məsələlərinin çox qısa şərhindən sonra başlıca olaraq metalların bəzi fiziki və geokimyəvi xassələri, endogen və ekzogen mənşəli mineraləmələgəlmə proseslərində geokimyəvi davranış xüsusiyyətləri və mineralogeniyası kifayət dərəcədə dolğun, lakin olduqca yığcam və asan dərkolunan məzmunda verilmişdir.
Kitab müvafiq sahədə fəaliyyət göstərən mütəxəssislər, elm və təhsil adamları, istehsalatda çalışan geoloqlar, eləcə də ali məktəblərin geologiya fakültəsində müvafiq ixtisaslar üzrə, qismən də kimya fakültəsinin qeyri-üzvi kimya ixtisası üzrə təhsil alan yuxarı kurs tələbələri, magistrantlar, aspirantlar və dissertantlar üçün çox faydalı bilik mənbəyi ola bilər.
Azərbaycan Paleontologiya Cəmiyyətinin təsisi və paleontoloqların istehsalatdakı fəaliyyəti, beynəlxalq əlaqələri və s. barədə məlumatlar verilir. Oxucunu maraqlandıran bir sıra mühüm paleontoloji abidələr haqqında məlumatlar da kitaba daxil edilmişdir.
Kitabın ikinci hissəsində Azərbaycanda paleontologiya və stratiqrafiya elmlərinin əsasını qoyan və inkişaf etdirən paleontoloqların fotosu, elmi fəaliyyətini əks etdirən məlumatlar verilir.
Kitab geoloqlar, bioloqlar, pedaqoqlar, ali məktəb tələbələri və bu elmin tarixi ilə maraqlananlar üçün əhəmiyyət kəsb edə bilər, geniş oxucu kütləsi üçün faydalı vəsaitdir.